Dit stimulerende stofje is tegenwoordig niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Het zit in koffiebonen, theebladen, cacaobonen, cafeïne pillen guarana bessen en kola noten. Hieruit wordt het verworven om te gebruiken in onze dagelijkse producten zoals: koffie, thee, cola, ijsthee, chocolade en chocolademelk, energiedrankjes, energieshots en drankjes met guarana. Tegenwoordig zijn er ook verschillende producten met extra cafeïne op de markt, zoals kauwgom, snoep en water. Daarnaast wordt cafeïne wordt ook toegevoegd aan pijnstillers zoals paracetamol om een mogelijke versterking van het analgetische effect en een verlengde werkingsduur te verkrijgen.
Cafeïne komt snel in het bloed terecht. De helft zit al 3 tot 4 minuten na het eten of drinken in je bloed. Tussen een ½ uur en 2½ uur na het koffie drinken ervaar je de opwekkende effecten van cafeïne.
Het cafeïne gehalte van bijvoorbeeld een kop koffie en thee hangt af van de soort, hoe sterk het is gezet en de grootte van de kop. Zo bevat ‘dark roast’ koffie minder cafeïne dan een ‘regular’ kopje koffie. De smaak verschilt, maar als de behoefte aan een extra cafeïne shot gewenst is na een korte nacht, kies dan voor een light roast of regular variant in plaats van de dark of extra dark roast.
Cafeïne heeft verschillende functies. In de plant heeft cafeïne een functie als verdediging tegen insectenvraat en verlamt het bepaalde insecten die de plant aanvreten. Ook voorkomt de cafeïne in afgevallen bladeren dat er veel andere planten rond de plant kunnen groeien. Daarnaast heeft cafeïne een functie als feromoon: de plant lokt op deze wijze bijen, waardoor de bevruchting bevorderd wordt.
Voor de mens heeft cafeïne enige invloed op de stofwisseling. Daarom is cafeïne een veel gebruikt ingrediënt in supplementen ten behoeve voor de vetverbranding. Cafeïne heeft adregene effecten. Dit wil zeggen dat het ons orthosympatisch zenuwstelsel stimuleert. Het orthosympatisch zenuwstelsel is actief wanneer wij actief en alert zijn. Dit is in tegenstelling tot het parasympatisch zenuwstelsel dat actief wordt bij het lichaam in rust. Cafeïne beïnvloedt onder andere onze hartslag en de ademhaling. Ook kan overmatig consumeren van cafeïne houdende dranken gepaard gaan met een vlottere stoelgang dan normaal. Het heeft een prikkelend effect op de darmen.
Cafeïne kan dus prestatiebevorderend werken en stond tot januari 2004 op de dopinglijst. In de praktijk bleek het niet goed mogelijk om ‘sociaal’ gebruik van cafeïne in bijvoorbeeld koffie, te onderscheiden van doelbewust prestatieverhogend gebruik.
Bij hoge hoeveelheden cafeïne kunnen bijwerkingen ontstaan zoals: slapeloosheid, rusteloosheid en risico van aantasting van hart- en bloedvaten.
Bij regelmatig gebruik neemt het effect van cafeïne per hoeveelheid af. Er is meer cafeïne nodig om hetzelfde effect te bereiken. Er treedt gewenning op en abrupt stoppen met de inname kan dan zorgen voor hoofdpijn, een sterke afname van de bloeddruk en andere ontwenningsverschijnselen. Dit komt regelmatig voor bij mensen die op het werk veel koffie drinken en dan in het weekend hoofdpijn hebben. In zeldzame gevallen kunnen ernstige ontwenningsverschijnselen ontstaan die enkele weken tot maanden kunnen aanhouden. Meestal duren de ontwenningsverschijnselen zo'n 10 dagen waarvan de eerste 5 dagen als het zwaarst worden ervaren.
Dranken die cafeïne bevatten, leveren gewoon vocht aan het lichaam. Vaak wordt gedacht dat dranken met cafeïne vochtafdrijvend werken. Het lichaam verliest niet meer vocht door het drinken van bijvoorbeeld koffie. Cafeïne zorgt er alleen voor dat het vocht het lichaam sneller verlaat, doordat het de nieren stimuleert.
Cafeïne is naast de dagelijkse producten ook als supplement verkrijgbaar. Cafeïne werkt als energie booster en kan dienen als een goede pre-workout. Cafeïne is meestal een bestanddeel van de pre-workout supplementen. Daarnaast bevat een pre-workout bestanddelen die de werking van cafeïne versterken om een kickstart te geven aan een wedstrijd of training.
