De levensverwachting van de gemiddelde Nederlander is de afgelopen decennia behoorlijk gestegen. Steeds meer mensen vieren hun honderdste verjaardag. Een hogere leeftijd gaat echter vaak gepaard met ouderdomsklachten. Een daarvan is maculadegeneratie. In dit artikel lees je uitgebreid wat het inhoudt. Ook vertellen we graag hoe je het risico op deze aandoening met een specifiek dieet zo veel mogelijk verkleint.
Wat is maculadegeneratie?
De macula is een centraal deel van het netvlies en staat ook wel bekend als de ‘gele vlek’. Het speelt een belangrijke rol bij het lezen en het herkennen van gezichten. Normaliter is het zo dat het binnenste gedeelte van het oog de beelden registreert die je ziet. Via de oogzenuw wordt er vervolgens een signaal naar het brein gestuurd. Helaas verloopt dit proces tijdens het ouder worden niet altijd meer zoals het moet. Ook neemt de kans op beschadiging van de macula toe bij het ouder worden. Daardoor ontstaan er problemen met het zicht.
Welke voeding helpt tegen macula-degeneratie?
Een gezond voedingspatroon kan het risico op leeftijdsgebonden maculadegeneratie bijna halveren, zelfs bij mensen met een genetische aanleg. Uit het Rotterdamse Erasmus Gezondheid Onderzoek (ERGO) blijkt dat een eetpatroon met dagelijks 200 gram groenten, 2 stuks fruit en wekelijks 2 keer vette vis positieve resultaten oplevert. Eet vooral groene bladgroenten: spinazie, broccoli, veldsla en boerenkool en rode, oranje en gele groenten en fruit, waaronder paprika’s en maïs. Deze voedingsmiddelen bevatten antioxidanten genaamd luteïne en zeaxanthine. Daarvan maakt je lichaam macula-pigment, ook bekend als macula-lutea, een beschermende factor in het netvlies. Zo helpen luteïne en zeaxanthine bij het filteren van schadelijk blauw licht en het beschermen van de cellen tegen oxidatieve schade. Daarom zijn luteïne en zeaxanthine belangrijke voedingsstoffen voor de gele vlek macula.
Kun je het ook krijgen op jongere leeftijd?
Heel soms ontstaat maculadegeneratie op jongere leeftijd. In dat geval spreken we van ‘juveniele maculadegeneratie’. In dit artikel behandelen we de variant die voorkomt bij oudere personen. De volgende onderwerpen komen uitgebreid aan bod:
- Wat is maculadegeneratie?
- Kun je het ook krijgen op jongere leeftijd?
- Hoeveel personen in Nederland hebben deze aandoening?
- Welke varianten bestaan er van deze aandoening?
- Aan welke symptomen herken je deze aandoening?
- Hoe verklein je de kans op maculadegeneratie door gezonder te eten?
- Welk dieet is zeer geschikt om oogaandoeningen tegen te gaan?
- Conclusie: Als je dit eet verklein je de kans op maculadegeneratie aanzienlijk
Hoeveel personen in Nederland hebben deze aandoening?
In Nederland krijgt een vrij hoog percentage van personen tussen de 55 en 64 jaar de diagnose LMD. Dit is de afkorting van ‘leeftijdsgebonden maculadegeneratie’, die zich openbaart in verschillende gradaties. Naar schatting heeft 14 procent van de mensen tussen de 55 en 64 jaar een variant van deze aandoening, tegenover 20 procent bij de 65 tot 75-jarigen en 37 procent bij 75 jaar en ouder.
Welke varianten bestaan er van deze oogaandoening?
Er bestaan twee varianten van maculadegeneratie namelijk:
- Een droge variant (LMD)
- Een natte variant (AMD)
Wat is het verschil tussen droge en natte maculadegeneratie?
Laten we ons verder verdiepen in de droge en natte variant van deze oogaandoening. Het is belangrijk om het onderscheid te weten tussen beide varianten, omdat ze op verschillende manieren ontstaan. Droge maculadegeneratie ontwikkelt zich over het algemeen vrij langzaam, terwijl de natte variant vrij plotseling zorgt voor minder gezichtsvermogen. Overigens komt een combinatie van beide aandoeningen ook voor.
Hoe ontstaan deze varianten?
Droge maculadegeneratie ontstaat door het ophopen van afvalstoffen onder het netvlies. Ook veranderingen in het pigmentblad, die zich onder het netvlies bevindt, spelen vaak een rol. Helaas is het gevolg dat het netvlies in de macula langzamerhand minder goed functioneert. De manier waarop natte LMD ontstaat is net een beetje anders. In dat geval is er sprake van een overproductie van een stofje genaamd ‘vasculaire endotheliale groeifactor’, die we simpelweg afkorten tot VEGF. Hierbij ontstaan onder of in de macula nieuwe bloedvaten. Helaas is de kwaliteit van deze bloedvaten erg slecht, met lekkend bloed of vocht in het netvlies. Dit heeft direct impact op het gezichtsvermogen.
Aan welke symptomen herken je deze aandoening?
Droge en natte LMD ontstaan dus op verschillende manieren. Ook de symptomen van beide varianten lopen uiteen. Laten we ze eens op een rijtje zetten:
De symptomen van droge maculadegeneratie (LMD) zijn als volgt:
- Je ziet vaak donkere of doffe vlekken.
- Je ziet minder details.
- Er verschijnen vaak matte kleuren.
- Beelden lijken te vervormen.
- Je hebt steeds vaker wazig zicht in het middelste gedeelte van het oog.
De symptomen van natte maculadegeneratie (AMD) zijn als volgt:
- Je ziet regelmatig een of meerdere donkere vlekken.
- Verminderd gezichtsvermogen.
- Gezichten lijken vaak vervormd.
- Je ziet kronkels in rechte lijnen.
Wie lopen er meer risico op maculadegeneratie?
De bovenstaande klachten zijn uiteraard niet prettig. Helaas is deze aandoening niet altijd te voorkomen, omdat er een erfelijke factor is. Wanneer maculadegeneratie in de familie voorkomt is de kans dat je het krijgt groter. Dit is echter niet de enige factor die een rol speelt. Ook personen die veel roken en alcohol drinken lopen meer risico, evenals:
- Vrouwen.
- Hoge bloeddruk.
- Verhoogd cholesterol.
- Personen die veel tijd doorbrengen in de zon.
- Personen met lichtgekleurde ogen.
Goede voeding vermindert risico op maculadegeneratie
Maculadegeneratie is een ingewikkeld woord voor slijtage aan het netvlies door veroudering. Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. Daar is weinig aan te doen, net als lichtgekleurde ogen. Beginnen met gezond leven is echter altijd een goed idee. Daardoor behoor je niet meer tot de risicogroep die rookt, drinkt of teveel tijd doorbrengt in de zon. Probeer te stoppen met roken, beweeg meer en zorg voor minder blootstelling aan UV-licht. Je voelt je gezonder, fitter én verkleint de kans op vervelende (oog-) aandoeningen op hogere leeftijd. Ook kun je overwegen ashwagandha te kopen om de algehele gezondheid te ondersteunen en stress te verminderen, wat indirect kan bijdragen aan een betere gezondheid van het oog.
Is wortels eten echt zo goed voor je gezondheid?
Bij een gezonde levensstijl hoort een dieet met veel fruit en groenten. Ook voedingsproducten die veel Omega-3 vetzuren bevatten, zoals vette vis, mogen niet ontbreken op het menu. Ook heeft onderzoek uitgewezen dat bepaalde supplementen met vitaminen en mineralen een positief effect hebben op de lichamelijke gezondheid. Zo is vitamine-A erg goed voor het gezichtsvermogen. Het is onder andere terug te vinden in wortels, vandaar de uitspraak dat ‘wortels eten goed is voor je ogen’. Vitamine A verkleint écht de kans op oogaandoeningen, zoals maculadegeneratie en staar.
Gezonde boodschappenlijst
Het kan zeker geen kwaad omvoedingsmiddelen met veel Vitamine A in jouw boodschappenmandje te gooien. Hetzelfde geldt voor vitamine C, zink, Omega-3 vetzuren en zogeheten carotenoïden. Ze verkleinen zowel het risico op oogziektes als hartaandoeningen, kanker en beroertes. Wil je scherp blijven zien tot op hoge leeftijd? Zet dan zeker de volgende natuurlijke producten op het menu:
- Boerenkool
- Vette vis
- Wortels
- Noten
- Bessen
- Pompoen
Wat zijn carotenoïden en hoe verbeteren ze het gezichtsvermogen?
Onder de categorie carotenoïden vallen ‘zeaxanthine’ en ‘luteïne’. Laat je vooral niet wegjagen door deze ingewikkelde namen. Het zijn antioxidanten die in staat zijn om licht met een korte golflengte te filteren. Ze absorberen 90 procent van het blauwe licht. Dit voorkomt schade aan het zicht en dat is uiteraard belangrijk wanneer je ook na je 55ste goed wil functioneren. Uit diverse studies blijkt dat een dieet met veel zeaxanthine en luteïne het risico op oogaandoeningen verkleint.
Onderzoek naar het effect van voedingsmiddelen op het zicht
In principe is 6 mg van deze antioxidanten per dag voldoende. En dat lukt al met een dagelijkse portie groente en fruit. The Age-Related Eye Disease Study, simpelweg afgekort tot AREDS, kwam kort geleden tot een interessante conclusie. Het onderzoek, gefinancieerd door The National Eye Institute, onderzocht de invloed van bepaalde voedingssupplementen op het zicht. Het ging hierbij onder andere om vitamine C, luteïne en zink.
Hoe groot is het effect van antioxidanten op het netvlies?
Bovenstaande stoffen bevatten antioxidanten die schadelijke stoffen in het netvlies onschadelijk maken. Na een diepgravend onderzoek bleek dat een combinatie van vitamine C, vitamine E, zink, koper en bètacaroteen het risico op leeftijdsgebonden maculadegeneratie verkleinde met maar liefst 25 procent bij patiënten die nog geen symptomen hadden.
Zorgen luteïne en zeaxanthine voor vertraging bij oogziektes?
Na de bovenstaande conclusie ging men vrolijk verder met ‘Age-Related Eye Disease Study 2’, oftewel ‘ARDES2’. De focus lag dit keer op het effect van zeaxanthine en luteïne. Kunnen deze stoffen de progressie van de ziekte vertragen? Jazeker! Mensen met LMD in één of beide ogen hebben er zeker baat bij. Daarbij moeten we wel benadrukken dat de hoeveelheid supplementen die tijdens deze studie werden toegediend veel hoger lagen dan normaal. Het is niet de bedoeling dat je thuis zoveel bètacaroteen of vitamine E inneemt, omdat een te hoge dosis schadelijk kan zijn. Overweeg je om deze voedingsstoffen in te nemen? Overleg dan eerst even met een arts. Voorkomen is beter dan genezen!
Welk dieet is zeer geschikt om oogproblemen tegen te gaan?
Dagelijks voldoende groente en fruit eten heeft een positief effect op de lichamelijke én mentale gezondheid. Wist je dat een Mediterraan dieet daar uiterst geschikt voor is? Uit onderzoek blijkt namelijk dat deze manier van eten het risico op LMD aanzienlijk verkleint. Het goede nieuws is dat het het Mediterraan dieet helemaal niet ingewikkeld is. Het bestaat onder andere uit de volgende voedingsmiddelen:
- Fruit, zoals bramen, bosbessen, druiven, sinaasappels, citroen, abrikozen, pompoen, aardbeien, papaja en limoen.
- Groenten, waaronder bloemkool, broccoli, spruitjes, wortelen, boerenkool, sla, erwten, paprika’s, zoete aardappels en pompoen.
- Vette vis, zoals schelvis, oesters, tonijn, zalm en haring.
- Aardappelen
- Zuivel, waaronder in een matige hoeveelheid eieren, kaas, magere melk en yoghurt.
- Peulvruchten, variërend van kikkererwten tot kidneybonen en linzen
- Volkoren granen
- Noten en zaden, van chiazaad tot walnoten, pinda’s, pecannoten en amandelen.
- Vetten: Olijfolie, lijnzaadolie.
- Eiwitten, zoals kip en kalkoen.
- Bepaalde kruiden en specerijen, waaronder oregano, peterselie, rozemarijn en basilicum.
Deze voedingsmiddelen kun je juist beter laten staan
Zijn er ook bepaalde voedingsmiddelen die je beter kunt vermijden? Absoluut. Leef gezond en probeer zo min mogelijk van deze voeding binnen te krijgen:
- Geraffineerde koolhydraten, zoals wit brood en witte rijst (de volkoren varianten zijn beter)
- Gefrituurde voeding, waaronder friet en gebakken kip.
- Zoetigheden als taarten, donuts en muffins.
- Vetrijk vlees, zoals rood vlees, hamburgers, spek en worst.
Als je dit eet verklein je de kans op maculadegeneratie
Wil je de kans op maculadegeneratie verkleinen? Eet dan fruit en/of groente bij elke maaltijd. Dat hoeft echt niet altijd broccoli of boerenkool te zijn, want ook sla is gezond. Laat bij jouw avondmaaltijd groenten het hoofdbestanddeel zijn. Natuurlijk eet je bijvoorbeeld ook aardappels of vlees, maar we raden aan om minstens 50 procent van jouw bord uit groenten te laten bestaan. Net als fruit bevat het veel vezels, die zorgen voor een verzadigd gevoel. Ook verlaag je door gezond te eten het suiker- en cholesterolgehalte van jouw lichaam. En dit is een factor waarmee je ouderdomsziekten, zoals diabetes, staar en maculadegeneratie (daar hebben we hem weer) verkleint. Kortom: alleen maar voordelen!
